SOMEONE ELSE’S WINDOWS: Ang dagon ni Lolo

MALAYBALAY CITY (MindaNews / 24 Abril) — Nahitabong sabungero kadtong akong apohan, ang amahan sa akong inahan. Matud pas among mga silingan kaniadto, kinsa ubay-ubay na usab ang nipanaw na, ang iyang mga hiniktan usa sa gikaintapan sa tibuok lungsod kay salagma lang kung mapildi.

Dihay kausa nga nigawas na si Lolo sa bulangan human nabali ang duha ka tiil sa iyang manok, ug naghinuktok na lamang siya sa gawas kay kinsa pa bay magdahum nga modaug. Human sa pipila ka minuto, niduol ang usa ka sabungero ug nisinggit, “Pre, nidaug ang imong manok!”

Sa kalipay ba kaha o sobrang kahinam, giatake sa hayblad ang akong apohan. Maayo na lang, natabang pa niadtong higayona.

Gani, matud pa sa akong mga ig-agaw nga magulang pa kanako, nakadaug ang akong apohan sa usa ka karambola sa manok. Pastilan, kung 20 ka buok ang niapil sa karambola, sa ato pa, 19 ka bihag ang gihakot ni Lolo. Piyesta!

Dili usab problema ang gasto sa bahog. Mag-uuma si Lolo ug medyo haluag ang iyang basakan ug maisan — walay labot ang kalubihan (pwera hambog). Ang bugas humay maoy among konsumo samtang ang mais gitagana alang sa mga manok ug mga binuhing iro. Mahilig usab sa mga iro si Lolo. Gani, nakadumdum ako nga adunay siyam ka iro sa balay kaniadto, busa pirmi hinanok ang among pagkatulog. Kung makalikay ang kawatan sa .357 sa akong amahan, dili tingali siya makalikay sa rabies.

Apan, motipas tag makadiyot. Nadungog ko na lang kini nga sugilanon sa dihang wala na si Lolo. Diha kunoy usa ka higayon nga nga sa iyang paglingi sa luyo samtang nagsakay siya sa iyang kabaw, nakita ni Lolo ang usa ka halas nga daw nagsunod kaniya. Wala kadto niya gipanumbaling. Sa sunod niyang paglingi anaa gihapon ang halas nagsunod kaniya. Kung mohunong siya, mohunong usab kini ug magtinutokay sila.

Human sa pipila ka higayon nga siya mohunong ug makita ang halas nga nagpadayong nagsunod kaniya, medyo naglagot na siya. Busa siya ninaog sa iyang Carabao FX dayong lanit sa iyang sundang aron tigbason unta ang halas sa kahadlok nga basin may plano kadtong mopaak kaniya.

Apan sa dili pa niya matigbas ang halas, aduna kini giluwa gikan sa iyang baba dayong atras ug wala na nagpakita. Walay nasayod unsa kadtong giluwa sa halas. Sabungero lagi, unya daghan pang mga too-too bahin sa sabong, nisantop sa alimpatakan sa akong apohan nga basin dagon (lucky charm) kadto, busa iya kadtong gipunit, giputos ug gitagoan sa kisame sa iyang balay.

Pag-abot sa Domingo, sama sa iyang nabatasan, niadto si Lolo sa iyang Sunday school. Dako niyang kalipay kay kutob sa manok nga iyang pustahan modaug gayud, ug ang iyang kaugalingong mga manok nga iyang itari modaug usab nga walay ni bisan usa ka samad. (Nakadumdum pa ako nga ang bulangan sa una sa among lungsod atbang lang sa among balay, ug didto ako magyampungad aron mokaon og bingka matag Domingo.)

Sulod sa pipila ka Domingo mao kadto ang nahitabo, walay pildi-pildi si Lolo. Apan, walay poreber, sa Iningles pa. Tungod tingali sa kahinam nga pirmi siya modaug, wala nakabantay si Lolo nga kilom-kilom na, hapit na moabot ang gabii, apan nagpadayon siya sa pagpamusta. Napildi ang manok nga iyang gipustahan pagsalop sa adlaw.

Morag nakamata si Lolo gikan sa usa ka maanindot nga damgo. Nakahinumdum dayon siya sa giluwa sa halas nga iyang gitagoan sa kisame sa iyang balay. Nadumduman usab niya ang giingon sa iyang mga katigulangan nga pag-abot sa gabii ang kasagarang halas mopahulay na. (Ambot unsa kini katinood.) Nidalidali siyag uli aron susihon ang kisame, apan wala na didto ang iyang dagon. Grabe tingali ang iyang pagpanghupaw no?

Ayha pa niya gisugilon sa iyang mga higala, paryente ug ubang sabungero ang mahitungod sa ilang eye-to-eye sa halas ug dagon. Ang usa nitulisok kaniya sa pag-ingon, “Sus, Pre, manambalay na unta ka karon!” (Taym pa, tungod ba kay halas ang simbolo sa medisina?)

Kamo nga nagbasa, motoo ba mo og dagon? Dili ko mohukom, igo lang akong nag-asoy sa usa ka sugilanon nga ako lang usab nadungog. Tinood man o dili, hinaut nga nalingaw kamo.

(Ang MindaViews ang opinyon nga seksyon sa MindaNews. Mahimong makontak si H. Marcos C. Mordeno sa hmcmordeno@gmail.com.)